De overeenkomst tussen mijn veelal theoretisch geschoolde klanten en mensen die basisgeletterd zijn (voorheen ‘laaggeletterden’) is: ze denken sneller dan ze schrijven.
Als gepassioneerd schrijver en lezer kan ik me een wereld zonder leesbare tekens niet voorstellen. De wereld zoals die eruit ziet voor een mensen die basisgeletterd, blind of slechtziend zijn. In China, Griekenland en Egypte leerde ik bijvoorbeeld snel de eerste symbolen ontcijferen, zodat ik enige houvast had.
Blinden en slechtzienden
Toen ik als consultant van Pentascope de kans kreeg om een jaar lang bij te dragen aan de Federatie Slechtzienden en Blindenbelang, nu Viziris, zei ik dan ook onmiddellijk ja.
Met blinden van de federatie realiseerden we een project om zoveel mogelijk blinden te leren omgaan met de computer. Zodat ze eindelijk zelfstandig hun administratie konden regelen, kranten konden lezen en konden corresponderen met wie ze maar wilden. Ik ontdekte dat blinden kunnen zeilen, skiën en zelfs ziende kinderen kunnen opvoeden. En dat ze humor hebben. Dankjewel, Roel, voor een inspirerende tijd.
Ik heb mij verdiept in de mogelijkheden om mijn website te optimalseren voor blinden en slechtzienden, helaas gaan de kosten hiervan boven het budget van een zzp’er. Concrete tips om mijn website beter toegankelijk te maken zijn echter nog steeds welkom. Later leerde ik een vrouw kennen die blind is en mij erop wees dat beelden een alt-tekst moeten hebben om te begrijpen zijn voor blinden en slechtzienden. En dat een voorleesapp geen iconen, smileys en bijzondere letters op LinkedIn kan lezen.
Basisgeletterden
Als beginnend ondernemer zocht ik een manier om bij te dragen aan een betere wereld. Toen kreeg ik een foldertje onder ogen om basisgeletterden te herkennen. Basisgeletterden kunnen wel hun eigen naam schrijven, kennen de letters van het alfabet en kunnen een eenvoudige tekst lezen. Net even beter dan dat ik Grieks kan lezen.
Informatiemaatschappij
Maar ze kunnen zelden een formulier invullen, een medische bijsluiter begrijpen, straatnaamborden lezen en dus de weg niet vinden, ondertitels van een film volgen, schooladviezen van hun kinderen lezen, informatie van de gemeente lezen, kortom, deelnemen aan deze informatiemaatschappij. Je snapt wat dat betekent voor hun digitale vaardigheden.
2,5 miljoen mensen die basisgeletterd zijn
In Nederland zijn er 2,5 miljoen laaggeletterden van 16 jaar en ouder. Dat is één op de zes. Kijk even om je heen. Eén op de zes. En dat aandeel groeit.
Waarvan, schrik niet, ruim de helft Nederlands als moedertaal heeft. En dat is precies de groep die zich ervoor schaamt, en het dus heel slim verbergt.
Een daarvan was Koos Vervoort. Ik ontmoette hem op een blogworkshop die ik als vrijwilliger voor de Stichting Lezen en Schrijven gaf. Koos wilde bloggen. En zijn blog moest een boek worden, vond hij na vijf jaar bloggen.
Koos, van basisgeletterde (voorheen laaggeletterde) tot schrijver
Ik ben er trots op dat Koos na vijf jaar wekelijks ongeveer duizend woorden te bloggen, op zijn zestigste verjaardag zijn eigen boek in handen kon houden. Op 12 september 2019, in de Week van de Alfabetisering, presenteerde Koos zijn boek in de bibliotheek van Schiedam. Het is te koop in de boekhandel en op zijn website.
Op 30 oktober 2024 is Koos overleden na een ziekbed. Ik mis hem.
(Voor de duidelijkheid: deze website is niet bepaald toegankelijk voor basisgeletterden, dat ben ik mij zeer wel bewust. Het is veel te veel tekst. Dat is namelijk wat ik doe. Er zitten dus geen basisgeletterden tussen mijn klanten en nee, die gaan er op die manier ook niet komen. Ik heb andere manieren om hen te bereiken en iemand te vinden die de lege plek van Koos misschien kan innemen.)